Het is winter en mijn 2 meter hoge stalkaarsen (Verbascum densiflorum) staan nog stevig rechtop. De vrolijke, goudgele bloempjes zijn al even verdwenen en de grijsgroene, viltige bladeren verdroogden langzaam. Maar ik kreeg er een prachtig, statig wintersilhouet voor in de plaats. 

De bruine kapseltjes met zaden trekken de nieuwsgierigheid van heel wat vogels. Ze lijken te genieten van het wiegen op de verdroogde stengels die verrassend flexibel zijn. Zelfs de Vlaamse gaai lijkt er plezier in te vinden. Het maakt je instant vrolijk om zo een grote jan aan zo een lange stengel te zien bengelen.

In de winter zijn zaden voor veel vogels een voedzame snack. En bijen, kevers, lieveheersbeestjes, spinnen en andere nuttige insecten maken van de holle stengels graag gebruik als schuil- of nestplaats. De dode stengels in mijn tuin - van stokroos, vingerhoedskruid, kaardenbol, judaspenning, dropplant, ijzerhard, grijskruid, wilde peen, teunisbloem, … - zitten vol ‘zichtbaar leven’ en ongetwijfeld ook vol ‘onzichtbaar leven’.

Overweeg daarom eens om uitgebloeide planten pas in het voorjaar weg te halen.

Ziet het er te onverzorgd uit naar jouw gevoel? Wel, dode stengels die ik te slordig vind, snoei ik en leg ik op een hoopje op een zonnig plekje. Een ideale couveuse voor bijenlarven… als ik experten mag geloven.

Groetjes Katrien

Composteren in bakken van gerecycleerde kunststof

Ook in natuurlijke tuinen moet je regelmatig plantaardige materialen verwijderen. Soms heb je grote hoeveelheden, zoals wanneer je een stukje grasland maait dat is blijven doorgroeien tot in de zomer. Of wanneer je de hagen snoeit.  Je kan die reststoffen naar het recyclagepark brengen, ze worden er trouwens nog altijd gratis aanvaard, maar het is beter je die verplaatsingen te besparen door thuis te composteren.
Composteren is een biologisch proces waarbij micro-organismen en kleine ongewervelden organische reststoffen zoals plantaardig materiaal onder welbepaalde omstandigheden omzetten tot een stabiel humus- en voedselrijk eindproduct: compost. Composteren doe je in vaten of bakken. Voor een natuurlijke tuin zijn bakken het meest aangewezen. Je kan ze zelf maken van onbehandeld (afval)hout of je kan stevige exemplaren van gerecycleerde kunststof kopen bij het gemeentebestuur. Plaats er enkele naast elkaar. Naarmate het composteerproces vordert breng je het materiaal over van de ene in de andere bak, tot het proces is beëindigd. Op die manier breng je ook lucht in het materiaal en meng je alles mooi door elkaar.

Mengen is belangrijk om de compostering vlot en snel te laten verlopen. Meng bruin materiaal, zoals afgevallen bladeren of haagsnoeisel met groen materiaal, zoals gras. 

Lang gras dat je met de zeis of bosmaaier hebt afgemaaid is vaak een probleem: meestal krijg je na een maaibeurt een grote hoeveelheid te verwerken. Kan je die niet direct mengen met bijvoorbeeld haagsnoeisel gaan de lange grashalmen drogen of schimmelen. Probeer in elk geval voldoende water toe te voegen en meng op een later tijdstip.

Een ander probleem zijn de zaden. Dikwijls overleven die het composteren en komen ze terecht in je eindproduct, de compost. Gebruik je dergelijke compost in je moestuin of bloemenborders, ga je veel moeten wieden. Gebruik die compost beter op plaatsen waar de planten die opschieten uit de zaden geen probleem vormen, zoals op je gazon.

Meer over composteren vind je op de gemeentelijke pagina over composteren: https://www.bonheiden.be/product/118/composteermethodes

En een schat aan informatie over composteren en over kringlooptuinieren vind je op de website van Vlaco: https://vlaco.be/thuiskringlopen

Compost in de moestuin is een bron van organisch materiaal  Biodiversiteit

Door compost te gebruiken als turfvervanger vermijd je de ontginning van veen en turf in onder meer de Baltische staten. Turfontginning is nefast voor het voortbestaan en de soortenrijkdom van natuurlijke ecosystemen van veengebieden.

Klimaatrapport

De koolstof die in veengebieden is gecapteerd in turf en veen komt door de ontginning weer vrij en draagt bij aan de stijging van het koolstofdioxidegehalte in de atmosfeer, en aan de opwarming van de aarde. Door compost te gebruiken als alternatief voor turf in potgrond  vermijd je de ontginning.

Door op een goede manier compost te maken en te gebruiken draag je bij aan het sluiten van de (biologische) kringlopen thuis. Op die manier dragen we zorg voor de natuurlijke voorraad aan grondstoffen voor onszelf en toekomstige generaties. Je vermijdt ook de impact van het transport en de verwerking van het organisch-biologisch afval wanneer je het ter plaatse verwerkt. Maar let op: rottend biologisch afval kan methaan doen ontstaan, een krachtig broeikasgas. Wanneer je het tuinafval gewoon op een hoop gooit of in een put krijg je rotting. Vermijd rottingsprocessen door regelmatig te beluchten.

Compost goud voor je bodem en planten (VLACO)

 

Dood hout is in de natuur een bron van leven. In het bosbeheer is het heel normaal dode bomen te laten staan en afgevallen takken  te laten liggen. Ook in natuurlijke tuinen kan je de biodiversiteit een boost geven door dood hout een plaats te geven.

Dood hout wordt in de loop van de tijd afgebroken tot humus door bacteriën, schimmels, insecten en andere organismen. De meeste soorten zijn sterk gespecialiseerd in bepaalde verval- en decompositiefasen van hout.  Dood hout is een unieke leefomgeving voor kevers, wilde bijen, nachtvlinders, mieren, diverse wespen en andere insecten. Vogels, muizen, egels, maar ook padden en salamanders vinden er nestgelegenheid, voedsel of een schuilplek.

Dood hout in de tuin kan heel klassieke vormen aannemen, zoals een takkenril of een geweven scherm van wilgentakken. Je kan ook een houtmijt maken van bundels takkenbossen. Tot een halve eeuw geleden vond je in de tuin van elke boerderij een houtmijt die diende om  de bakoven te stoken.

Of je kan op een verloren plek een stapel stammetjes leggen in verschillende stadia van vertering. Een rechtop staande dode stam op een prominente plaats in de tuin is een echte eyecatcher. Je kan er eventueel een klimplant laten omheen groeien. In hogere staande stammen nestelen boomkruipers, boomklevers en mezen. Spechten komen er ook graag op bezoek.

Een rij uitgegraven boomstronken is misschien minder evident voor de kleinere tuin, maar draagt door de grotere structuurvariatie nog meer bij aan de biodiversiteit dan ander dood hout. Als je geluk hebt mag je in onze gemeente zelfs hagedissen of hazelwormen verwachten te zien verschijnen op zonnige dagen.

Een takkenril is een echte meerwaarde voor de tuin, als afscherming, maar ook als nestplaats voor vogels. Biodiversiteit

Zo'n 600 soorten paddenstoelen en 1350 soorten kevers zijn betrokken bij het volledig opruimen van hout. Larven van kevers, vliegen, muggen en rupsen van nachtvlinders doen zich te goed aan het rottend hout. Deze larven en rupsen trekken parasitaire wespen aan die houtkeverlarven gebruiken om er een ei in te leggen. Ook vogels zoals spechten worden aangetrokken door de lekkernij. De gangetjes die de larven maken in het hout worden bewoond door bijen en wespen. Wanneer er grotere holen in de stam ontstaan, kunnen er zich ook vogels, eekhoorns, boommarters en vleermuizen in nestelen. Deze trekken op hun beurt insecten aan die specifiek afhankelijk zijn van vogel- en zoogdierennesten. En mossen en korstmossen gebruiken het dood hout ook als groeiplaats. 

Een takkenhoop in een wild hoekje van de tuin biedt beschutting aan dieren zoals egels. Klimaatrapport

Door dood hout rustig te laten vergaan in je tuin vermijd je de verwijdering van dat materiaal als afvalstof. Na vele jaren blijft er humus over, een prima bodemverbeteraar voor je plantenborders.

De koolstofdioxide die in het hout vastligt komt dan wel grotendeels vrij tijdens de afbraakprocessen, er blijft toch een zekere hoeveelheid  (ongeveer 10% na 100 jaar) achter als organisch bodemmateriaal.

Een scherm van wilgentakken onttrekt de composteerplek aan het zicht en vormt een mooie, onderhoudsvrije afscheiding voor plantenborders. Meer info

Kringlooptuinieren | Vlaco